Kriptoaktiv bozori jadal rivojlanmoqda va uning tarixidagi muhim voqealardan biri kripto ETF (Exchange-Traded Fund) paydo bo‘lishidir. Bu investitsiya vositasi bo‘lib, investorlar kriptoaktivlarni bevosita sotib olmasdan va saqlamasdan turib ularga sarmoya kiritishlari mumkin.

Ushbu maqolada biz kripto ETF nima ekanligini, uning qanday ishlashini, afzalliklari va kamchiliklarini, shuningdek, u bozorga qanday ta’sir qilishini tushuntirib beramiz.

ETF nima?

ETF – bu fond birjasida oddiy aksiyalar kabi sotiladigan investitsiya vositasi. Bunday fond turli aktivlardan (masalan, aksiyalar, obligatsiyalar, oltin) iborat bo‘ladi va uning narxi ushbu aktivlarning qiymatiga bog‘liq.

Bu kriptoaktivlarda qanday ishlaydi?

Kriptoaktiv ETF an’anaviy ETF bilan bir xil tarzda ishlaydi, lekin uning tarkibida raqamli aktivlar – masalan, Bitcoin (BTC) yoki Ethereum (ETH) bo‘ladi. Investorlar ushbu fondlarni kriptoaktivni bevosita sotib olmasdan turib brokerlik hisoblari orqali sotib olishlari yoki sotishlari mumkin.

Kriptoaktiv ETF turlari

Hozirgi kunda kripto ETF ning ikkita asosiy turi mavjud:

1. Haqiqiy kriptoaktiv bilan ta’minlangan ETF – bu fond haqiqatan ham kriptoaktivni sotib oladi va uni maxsus saqlash xizmatlarida saqlaydi. Bunday ETF ning qiymati kriptoaktivlar narxiga bog‘liq. Masalan: Bitcoin Spot ETF.

2. Fyuchers ETF – bu fond kriptovaktivga emas, balki uning fyucherslariga (kelajakdagi narx bo‘yicha shartnomalar) investitsiya qiladi. Ushbu fondlar tartibga solinadigan birjalarda savdo qilinadi va fyuchers narxlarining o‘zgarishiga bog‘liq bo‘ladi.

Kripto ETF afzalliklari

✅ Oson kirish – investorlar kriptoaktiv hamyonlari, birjalar va xavfsizlik bilan shug‘ullanishi shart emas. ETF ni oddiy aksiyalar kabi sotib olish mumkin.

✅ Qonuniy tartibga solish – bunday fondlar ruxsat etilgan va nazorat qilinadigan bo‘lib, firibgarlik xavfini kamaytiradi.

✅ Likvidlik – ETF larni tez sotib olish yoki sotish mumkin, xuddi oddiy aksiyalar kabi.

✅ Saqlash muammosi yo‘q – kriptovaktiv hamyonlarining xavfsizligi haqida qayg‘urishga hojat yo‘q.

Kripto ETF kamchiliklari

❌ Komissiyalar – ETF boshqaruvchilari aktivlarni boshqarish uchun komissiya undirishadi, bu esa investorlar foydasini kamaytirishi mumkin.

❌ Cheklangan tanlov – hozirda ko‘pgina ETF lar faqat Bitcoin va Ethereum ni qamrab oladi.

❌ Qonunchilik tavakkali – kelajakda hukumatlar kripto ETF larni tartibga solish yoki cheklash bo‘yicha yangi qonunlar joriy qilishi mumkin.

Kripto ETF ning bozorga ta’siri

✔️ Katta investorlarning kirishi – yirik moliyaviy institutlar (banklar, fondlar) endi kripto bozoriga qonuniy yo‘l bilan kirishlari mumkin.

✔️ Kripto sanoatiga bo‘lgan ishonch oshishi – ETF larni tartibga soluvchi organlar (masalan, AQShning SEC) tomonidan tasdiqlanishi kriptoaktivlarga bo‘lgan ishonchni oshiradi.

✔️ Barqarorlikning oshishi – bozorga yirik investorlarning kirishi narxlarning haddan tashqari tebranishini kamaytirishi mumkin.

Xulosa

Kriptoaktiv ETF – raqamli aktivlarga sarmoya kiritishning qulay va tartibga solingan usuli. U yangi boshlovchilar va yirik investorlar uchun birdek foydali bo‘lib, sarmoya portfelini diversifikatsiya qilish imkonini beradi.

Bozor rivojlanishi bilan kelajakda Bitcoin va Ethereum dan tashqari boshqa kriptoaktivlar uchun ham ETF lar paydo bo‘lishi kutilmoqda.