Dash — bu 2014 yilda yaratilgan raqamli kriptovalyuta. U BItkoindan olingan bo‘lib, tranzaksiyalar tezligini oshirish va maxfiylikni kuchaytirish maqsadida yaratilgan. Dastlab bu kriptovalyuta "Darkcoin" deb nomlangan, chunki u anonimlikka katta e’tibor qaratgan edi. Keyinchalik, uni Digital Cash (ya'ni "raqamli naqd pul") so‘zlarining qisqartmasi bo‘lgan "Dash" deb atashdi. Dash odamlarga va biznesga qulayroq bo‘lish uchun ishlab chiqilgan va bir qancha o‘ziga xos funksiyalarga ega.

Dashning asosiy xususiyatlari

1. InstantSend (tezkor pul o‘tkazish)

Dashning asosiy funksiyalaridan biri — InstantSend texnologiyasi yordamida deyarli bir zumda pul o‘tkazmalarini amalga oshirish imkoniyatidir. Bitcoin va boshqa ko‘plab kriptovalyutalarda tranzaksiyalarni tasdiqlash bir necha daqiqa yoki soat davom etishi mumkin, lekin Dash bilan pul yuborish va qabul qilish bir necha soniyaga teng. Bu uni tovar va xizmatlar uchun to‘lov qilishda juda qulay qiladi.

2. PrivateSend (maxfiy pul o‘tkazish)

Dash foydalanuvchilarga maxfiy pul o‘tkazish imkonini beruvchi PrivateSend funksiyasini taklif qiladi. Bu texnologiya bir nechta foydalanuvchi tranzaksiyalarini aralashtirib yuboradi, shunda qaysi mablag‘ qaysi foydalanuvchidan kelgani kuzatib bo‘lmaydi. Lekin, Monerodan farqli o‘laroq, bu funksiyadan foydalanish majburiy emas — foydalanuvchi qachon uni ishlatishni o‘zi tanlashi mumkin.

3. Ikki darajali tarmoq: Maynerlar va Masternodlar

Dash ikki darajali tarmoqdan foydalanadi, bu tarmoq maynerlar va masternodlardan iborat.

- Maynerlar — blokcheynda yangi bloklarni yaratish va tranzaksiyalarni tasdiqlash bilan shug‘ullanadi. Ular tarmoqni himoyalaydi va qo‘llab-quvvatlaydi.

- Masternodlar — tarmoqning maxsus qismi bo‘lib, ular InstantSend va PrivateSend funksiyalarini qo‘llab-quvvatlaydi va tarmoq boshqaruvida ishtirok etadi. Masternod bo‘lish uchun 1 000 Dashga ega bo‘lish kerak, bu esa tarmoqni barqaror va ishonchli saqlashga yordam beradi.

4. Dasturiy boshqaruv va mablag‘ yig‘ish tizimi (DAO)

Dash o‘zining noyob boshqaruv tizimiga ega. Masternod egalariga tarmoqdagi o‘zgarishlar yoki yangi loyihalarni moliyalashtirish haqida ovoz berish imkoniyati beriladi. Bu tizim Dashga bozor va texnologiyalardagi o‘zgarishlarga moslashish imkonini beradi. Shuningdek, maynerlar tomonidan olinadigan daromadning bir qismi maxsus fondga o‘tkaziladi va bu fond tarmoqni rivojlantirish uchun ishlatiladi.

5. Kam komissiya to‘lovlari

Dashning yana bir muhim xususiyati — tranzaksiyalar uchun past komissiya to‘lovlari. Bitcoin yoki boshqa ko‘plab kriptovalyutalarga qaraganda, Dash tarmog‘idagi komissiyalar ancha arzon, bu uni xalqaro pul o‘tkazmalari va kundalik to‘lovlar uchun qulay qiladi.

Dash qanday ishlaydi?

Dash blokcheyn texnologiyasiga asoslangan bo‘lib, ko‘plab boshqa kriptovalyutalar kabi ishlaydi. Blokcheyn — bu barcha tranzaksiyalar haqidagi ma’lumotlarni saqlaydigan tarmoqdir. Dash tranzaksiyalarni tezkor va maxfiy qilish uchun bir qancha innovatsion texnologiyalarni qo‘llaydi.

Dash ishlash bosqichlari:

1. Tranzaksiyani yaratish

Foydalanuvchi pul o‘tkazishni boshlaydi va kimga va qancha yuborilishini belgilaydi. Agar PrivateSend funksiyasi yoqilgan bo‘lsa, tizim pulni yuborishdan oldin ularni aralashtiradi va maxfiyligini oshiradi.

2. Tranzaksiyani tasdiqlash

Tranzaksiya yaratilgandan so‘ng, masternodlar uni tasdiqlaydi. Agar InstantSend ishlatilayotgan bo‘lsa, masternodlar tranzaksiyani bir necha soniya ichida tasdiqlaydi va mablag‘lar darhol qabul qiluvchiga yetib boradi.

3. Blokcheynga yozish

Tasdiqlangan tranzaksiyalar blokcheynga yoziladi, bunda maynerlar tranzaksiyalarni tekshiradi va yangi bloklarga qo‘shadi. Bu jarayon tarmoq xavfsizligini ta’minlaydi.

4. Maynerlarga mukofot

Har safar mayner yangi blok yaratganda, u oladigan mukofot maynerlar, masternodlar va tarmoqni rivojlantirish fondi o‘rtasida taqsimlanadi.

Dashning afzalliklari va kamchiliklari

Afzalliklari:

- InstantSend bilan tezkor tranzaksiyalar.

- PrivateSend bilan ixtiyoriy anonimlik.

- Masternodlar orqali tarmoqni boshqarish va rivojlantirish.

- Past komissiya to‘lovlari.

- Dasturiy mablag‘ yig‘ish tizimi tufayli muntazam rivojlanish.

Kamchiliklari:

- Masternod bo‘lish uchun katta miqdorda Dash (1 000) kerak.

- Monero yoki Zcashga qaraganda anonimlik darajasi pastroq.

- Anonim tranzaksiyalar ba'zida noqonuniy maqsadlarda ishlatilishi mumkin.

Xulosa

Dash — bu kriptovalyutalar orasida innovatsion yechimlarni taklif etuvchi loyiha bo‘lib, u kundalik hayotda foydalanish uchun qulaydir. Tezkor tranzaksiyalar va ixtiyoriy anonimlik Dashni nafaqat oddiy foydalanuvchilar, balki biznes uchun ham jozibali qiladi. Masternodlar orqali boshqaruv va rivojlantirish tizimi esa Dashni bozorda eng moslashuvchan va istiqbolli kriptovalyutalardan biriga aylantiradi.