ProgPoW (Programmatic Proof of Work) — bu kriptovalyuta qazib olish uchun mo‘ljallangan algoritm bo‘lib, u maxsus qazib olish uskunalari, masalan, ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) qurilmalariga nisbatan mustahkamroq himoya qilish uchun ishlab chiqilgan. ProgPoW-ning asosiy maqsadi — tarmoqning markazlashuvini kamaytirish va oddiy grafik kartalar (GPU) bilan ishlaydigan foydalanuvchilarga qazib olishda teng ishtirok etish imkoniyatini berishdir.

Quyida ProgPoW qanday ishlashini, nima uchun yaratilganini va uning asosiy afzalliklarini tushuntirib beramiz.

ProgPoW qanday ishlaydi?

ProgPoW dastlab Ethereum tarmog‘ida ishlatilgan Ethash algoritmining takomillashgan shakli hisoblanadi. Bu algoritmning asosiy xususiyati shundaki, u kompyuter qurilmalarini har doim bir xil vazifani takrorlash o‘rniga turli xil hisob-kitoblarni bajarishga majbur qiladi.

ProgPoW algoritmi GPU-lar uchun yanada samarali bo‘lgan hisob-kitoblar ketma-ketligini bajarishga asoslangan. ASIC kabi maxsus qurilmalar esa bu o‘zgaruvchan vazifalarga moslashishda qiyinchilikka duch keladi. Shunday qilib, GPU’lar ASIC-larga nisbatan samaraliroq bo‘lib qoladi va bu ASIC qurilmalari foydasini pasaytiradi.

ProgPoW nima uchun kerak?

ProgPoW quyidagi muhim sabablar tufayli ishlab chiqilgan:

1. Tarmoqning markazlashuvini kamaytirish. ASIC-dan foydalanish tarmoqdagi hisoblash quvvatining katta qismini yirik kompaniyalar qo‘lida to‘planishiga olib keladi. Bu esa tarmoqni markazlashgan va boshqariluvchan qilib qo‘yadi. ProgPoW esa oddiy GPU foydalanuvchilariga qazib olish imkoniyatini beradi va bu esa tarmoqning yanada keng ommaga yoyilishiga yordam beradi.

2. ASIC ta'sirini kamaytirish. ASIC qazib olish uchun maxsus qurilmalar juda qimmat va ularni ko‘pchilik sotib ololmaydi. Oddiy GPU egalari teng imkoniyatlarga ega bo‘lishlari uchun ProgPoW ularga yaxshiroq imkoniyat beradi.

3. Tarmoq adolatini saqlash. ProgPoW oddiy foydalanuvchilar va yirik investorlar o‘rtasida tenglikni saqlash uchun ishlab chiqilgan. Bu yondashuv qazib olish mukofotlarini adolatli taqsimlashga yordam beradi.

ProgPoWning afzalliklari va kamchiliklari

Afzalliklari:

- Markazlashuvni kamaytiradi. Blokcheyn tarmog‘i yirik ishtirokchilardan kamroq bog‘liq bo‘ladi.

- Qazib olish imkoniyatini kengaytiradi. Oddiy grafik kartalarga ega foydalanuvchilarga qazib olish imkonini beradi.

- Tarmoqni markaziy nazoratdan himoya qiladi.

Kamchiliklari:

- Elektr energiyasi iste'moli. GPU’lar hali ham ko‘p energiya sarflaydi va ProgPoW bu muammoni to‘liq hal qilmaydi.

- ASIC foydalanuvchilari uchun daromadning pasayishi. ASIC egalarining foydasi kamayishi mumkin, bu esa yirik ishtirokchilar orasida norozilik keltirib chiqarishi mumkin.

ProgPoW qo‘llanilishi

Dastlab ProgPoW Ethereum tarmog‘i uchun takomillashtirish sifatida ko‘rib chiqilgan edi. Ammo, Ethereum jamoasi ProgPoW-ni joriy etishdan voz kechdi, chunki ular qazib olish jarayonini butunlay yo‘q qiluvchi Proof-of-Stake (PoS) tizimiga o‘tishga qaror qilishdi. Shunga qaramasdan, ProgPoW boshqa blockchain loyihalarida ishlatila boshlandi, ayniqsa Proof-of-Work algoritmiga asoslangan va markazlashuvsiz bo‘lishni xohlaydigan loyihalarda.

Xulosa

ProgPoW — bu ASIC uskunalari ta'sirini kamaytirish va tarmoqni yanada keng ommaga yoyish uchun yaratilgan algoritm. Bu oddiy qurilmalarga ega foydalanuvchilarga qazib olishda qatnashish imkonini beradi va blokcheynning asosiy tamoyillari — xavfsizlik va markazlashuvsizlikni saqlashga yordam beradi.