Texnik tahlil – bu narxlardagi o‘zgarishlarni grafiklar va statistik ma’lumotlar yordamida taxmin qilish usuli. Bunda aksiyalar, valyutalar yoki kriptovalyutalar kabi moliyaviy aktivlarning kelajakdagi narxlari prognoz qilinadi. Texnik tahlil fundamental tahlildan farqli ravishda kompaniya yoki iqtisodiyotning ichki omillarini o‘rganish o‘rniga, faqat narxlarning o‘tgan davrdagi harakatlarini tahlil qiladi. Texnik tahlilning asosiy g‘oyasi – tarix takrorlanadi, ya’ni oldingi bozor harakatlari kelajakdagi narx o‘zgarishlariga ishora qilishi mumkin. Keling, qanday ishlashi va qaysi usullardan foydalanilishini ko‘rib chiqamiz.

Texnik tahlilning asosiy tamoyillari

Texnik tahlil uchta asosiy tamoyilga asoslanadi:

- Narx hamma narsani hisobga oladi: bu tamoyilga ko‘ra, barcha ma’lum omillar (yangiliklar, iqtisodiy ma’lumotlar va hisobotlar) narxda aks ettirilgan. Texnik tahlilchilar narxda barcha kerakli ma’lumotlar mujassam bo‘lganiga ishonishadi.

- Narxlar tendensiyalarga ko‘ra harakatlanadi: texnik tahlilchilar narxlarning beqaror emasligini va ma’lum bir yo‘nalish bo‘yicha (ko‘tarilish, pasayish yoki yonlama harakat) harakat qilishini ta’kidlaydilar. Bu tendensiyalarni aniqlash va ulardan foydalanish orqali bozorni tushunish mumkin.

- Tarix takrorlanadi: texnik tahlilchilar savdogar va investorlarda takroriy xatti-harakatlar kuzatilishini hisobga olishadi. Shuning uchun tarixiy ma’lumotlarni tahlil qilish orqali takroriy namoyon bo‘luvchi shakllar va o‘zgarishlarni aniqlash mumkin.

Asosiy vositalar va usullar

Texnik tahlilda grafiklar va tendensiyalarni tahlil qilish uchun ko‘plab turli xil vositalardan foydalaniladi. Quyida eng ommabop usullardan ba’zilari keltirilgan:

Narx grafiklari

Texnik tahlilning eng asosiy vositasi – bu grafik. Grafik orqali ma’lum vaqt oralig‘idagi narx o‘zgarishlarini ko‘rish mumkin. Eng keng tarqalgan grafik turlari:

- Chiziqli grafik: har bir davr uchun yopilish narxlarini ko‘rsatadi va ularni chiziq bilan bog‘lab, umumiy tendensiyani ko‘rsatadi.

- Sham grafik: nafaqat yopilish narxini, balki ochilish narxi, maksimal va minimal qiymatlarni ham aks ettiradi. Yapon sham grafikalari eng ommabop grafiklardan biri hisoblanadi, chunki ular narxning to‘liq harakatini ko‘rsatadi.

Tendensiya chiziqlari

Tendensiya chiziqlari narx harakatining asosiy yo‘nalishini aniqlashda yordam beradi. Ular ko‘tarilish (narx o‘sishi), pasayish (narx pasayishi) yoki yonlama harakat (stabil holat) bo‘lishi mumkin.

Qo‘llab-quvvatlash va qarshilik darajalari

- Qo‘llab-quvvatlash darajasi – bu narxning pasayishdan to‘xtab, ko‘tariladigan darajasi. Odatda, bu daraja bozor ishtirokchilari tomonidan kuchli qiziqish bilan kuzatiladi va bu nuqtada ko‘proq sotib olish harakati boshlanishi mumkin.

- Qarshilik darajasi – bu narxning ko‘tarilishdan to‘xtab, pasayadigan darajasi. Bu yerda ko‘proq sotish harakati yuz beradi.

Qo‘llab-quvvatlash va qarshilik darajalarini aniqlash treyderlarga narx qaysi nuqtada o‘z yo‘nalishini o‘zgartirishi mumkinligini tushunishga yordam beradi.

Indikatorlar

Indikatorlar – bu narx va hajm asosida hisoblanadigan matematik ko‘rsatkichlar bo‘lib, ular orqali treyderlar qarorlar qabul qilishadi. Mashhur indikatorlar qatoriga quyidagilar kiradi:

- O‘rtacha harakatlanuvchi (Moving Average, MA): narx harakatini silliqlashga va tendensiyani aniqlashga yordam beradi.

- Nisbat kuch indeksi (Relative Strength Index, RSI): aktivning qimmatlashgan yoki arzonlashganligini ko‘rsatadi va burilishlarni aniqlashga yordam beradi.

- Stoxastik: RSIga o‘xshash bo‘lib, joriy narxni ma’lum vaqt oralig‘idagi diapazon bilan solishtiradi.

- MACD (Moving Average Convergence Divergence): tendensiya o‘zgarishlarini va narx harakatining kuchini aniqlashga yordam beradi.

Patternlar

Shakllar – bu grafiklarda ko‘riladigan takroriy tasvirlar bo‘lib, ular kelajakdagi narx harakatini bashorat qilishda yordam beradi. Mashhur shakllar qatoriga quyidagilar kiradi:

- Bosh va yelka: tendensiyaning o‘zgarishini (ko‘tarilishdan pasayishga) ko‘rsatadi.

- Bayroqlar: tendensiya davom etishini ko‘rsatadi.

- Uchburchaklar: bozorning noaniqligini ko‘rsatadi, va undan keyin kuchli harakat kuzatilishi mumkin.

Texnik tahlilni qo‘llash

Texnik tahlil turli vaqt intervallarida qo‘llaniladi. Treyderlar uni qisqa muddatli savdolar uchun (kunlik savdo yoki skalping) yoki o‘rta va uzoq muddatli prognozlar uchun ishlatishi mumkin. Grafiklar va indikatorlar moslashuvchanligi tufayli texnik tahlil aksiyalar, valyutalar (Forex), kriptovalyutalar, tovarlar va boshqa bozorlarda qo‘llanilishi mumkin.

Afzalliklar va kamchiliklar

Afzalliklari

- Osonlik va mavjudligi: texnik vositalar ko‘plab savdo platformalarida mavjud.

- Qisqa muddatli savdo uchun mos: texnik tahlil qisqa muddatli savdo qilish uchun ayniqsa foydali.

- Statistikaga asoslangan: texnik tahlil aniq signallar beradi va ishonch bilan qaror qabul qilishga yordam beradi.

Kamchiliklari

- Doim ham aniq emas: hech qanday tahlil usuli 100% kafolat bermaydi. Texnik signal ham noto‘g‘ri bo‘lishi mumkin.

- Ma’lumotlarga bog‘liq: kam ma’lumotlarda signal olish qiyin bo‘lishi mumkin.

- Fundamental omillarni hisobga olmaydi: texnik tahlil yangiliklar va fundamental omillarni hisobga olmaydi, holbuki ular ham narxga ta’sir qilishi mumkin.

Xulosa

Texnik tahlil – bu tarixiy ma’lumotlarga asoslanib narx o‘zgarishlarini prognoz qilishga yordam beradigan vosita. U keng ko‘lamli usullar va indikatorlarni taklif etadi, bu esa har bir treyderga o‘ziga mos tahlil usulini topish imkonini beradi. Ammo texnik tahlil mukammal usul emas va uni fundamental tahlil va tavakkalchilikni boshqarish kabi boshqa usullar bilan birgalikda qo‘llash tavsiya etiladi.