Zcash (ZEC) — bu xavfsizlik va maxfiylikka qaratilgan kriptovalyuta. Bitcoin kabi boshqa ko‘plab kriptovalyutalardan farqli ravishda, Zcash foydalanuvchilarga tranzaksiyalar haqida ma'lumotlarni yashirish imkonini beradi, bu esa ularni yanada himoyalangan qiladi. Keling, Zcash qanday ishlashini va nima uchun u eng maxfiy raqamli aktivlardan biri hisoblanishini ko'rib chiqaylik.

Yaratilishi va ishga tushirilishi

Zcash 2016-yilda yaratilgan. Uning ishlab chiquvchilari foydalanuvchilarga yuqori darajadagi maxfiylikni ta’minlaydigan blokcheynda (ma’lumotlarni taqsimlangan baza) tranzaksiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi kriptovalyutani yaratishni maqsad qilgan edi. Loyihaning asoschisi Zuko Uilkoks-O'Xern va uning jamoasi foydalanuvchilarning ma'lumotlarini himoya qilish uchun zamonaviy shifrlash texnologiyalaridan foydalangan.

Zcash qanday ishlaydi?

Zcash asosi Zero-Knowledge Proofs (nol ma’lumotli isbot) deb nomlangan texnologiyaga asoslanadi. Ushbu texnologiya yordamida tarmoq tranzaksiyaning haqiqiy ekanligini tasdiqlashi mumkin, ammo uning tarkibini – masalan, jo‘natuvchi, qabul qiluvchi va tranzaksiya miqdorini ochmasdan turgan holda.

Zcash foydalanuvchilarga ikkita turdagi manzillarni taklif qiladi:

1. Ochiq manzillar – bu boshqa blokcheynlardagi, masalan, bitcoin manzillariga o‘xshaydi. Bunday tranzaksiyalar haqidagi ma'lumot blokcheynni ko‘ruvchilar uchun ochiq bo‘ladi.

2. Himoyalangan manzillar – tranzaksiya haqidagi ma'lumotlarni yashiradi, shuning uchun jo‘natuvchi va qabul qiluvchi anonim qoladi.

Foydalanuvchi Zcash jo‘natishda yoki qabul qilishda qaysi manzil turidan foydalanishni o‘zi tanlashi mumkin. Bu maxfiylik va ochiqlik o‘rtasida balansni ta'minlashga yordam beradi.

Zcash va Bitcoin: farqi nimada?

Dastlab, Zcash va Bitcoin o‘xshash ko‘rinadi – ikkalasi ham blokcheynni, cheklangan miqdorda (Zcashda 21 million token) tokenlarni ishlatadi va ikkalasi ham raqamli aktivlarni jo‘natish va qabul qilish uchun ishlatiladi. Ammo asosiy farq – bu maxfiylik. Bitcoin blokcheynida har bir tranzaksiya va uning tafsilotlari hammaga ko‘rinadi, Zcash esa himoyalangan manzillar orqali foydalanuvchilarga ushbu ma'lumotlarni yashirish imkoniyatini beradi.

Zcashning afzalliklari

1. Maxfiylik. Foydalanuvchilar anonim tranzaksiyalarni amalga oshirishlari mumkin, bu Zcashni maxfiylikka katta ahamiyat beradigan odamlar uchun qulay qiladi.

2. Moslashuvchanlik. Foydalanuvchilar ehtiyojlariga qarab ochiq yoki yashirin tranzaksiyalarni tanlashlari mumkin.

3. Tezlik. Zcash tarmog‘ida tranzaksiyalar tez amalga oshiriladi, bu uni kundalik to‘lovlar uchun qulay qiladi.

Zcashning kamchiliklari

1. Qonunchilik xavflari. O‘zining anonimligi tufayli Zcash hukumatlarning cheklovlariga duch kelishi mumkin, chunki ba'zi hukumatlar bu kriptovalyutani noqonuniy maqsadlarda ishlatilishidan xavotirda.

2. Qo‘llanishdagi murakkablik. Himoyalangan tranzaksiyalar ko‘proq hisoblash quvvatini talab qilishi mumkin, bu oddiy foydalanuvchilar yoki kam kuchli qurilmalar uchun noqulay bo‘lishi mumkin.

3. Narx o‘zgaruvchanligi. Ko‘pgina kriptovalyutalar kabi, Zcash ham narx o‘zgarishlariga moyil bo‘lib, investorlar uchun xavfli aktiv bo‘lishi mumkin.

Zcashdan qayerda foydalanish mumkin?

Zcash boshqa kriptovalyutalar kabi onlayn-do'konlarda xarid qilish, xizmatlar uchun to‘lov qilish va foydalanuvchilar o‘rtasida mablag‘larni o‘tkazish uchun ishlatilishi mumkin. Ammo maxfiylik xususiyatlari tufayli Zcash ko‘pincha tranzaksiya tafsilotlarini yashirish zarur bo‘lgan hollarda, masalan, do‘stlar orasida yoki tijorat maqsadlarida xususiy o‘tkazmalarda ishlatiladi.

Xulosa

Zcash (ZEC) — bu foydalanuvchilarga tranzaksiyalari haqidagi ma’lumotlarni yashirish imkonini beradigan maxfiylikka qaratilgan kriptovalyuta. Zamonaviy shifrlash usullaridan, jumladan, nol ma’lumotli isbot texnologiyasidan foydalangan holda, Zcash yuqori darajadagi anonimlikni ta’minlaydi va foydalanishda moslashuvchanlikni saqlaydi. Ba’zi xavf va cheklovlarga duch kelsa-da, maxfiylikni qadrlaydiganlar uchun Zcash yaxshi tanlov bo‘lishi mumkin.

Bugungi kunda maxfiylik tobora muhim bo‘lib borayotgan bir paytda, Zcash foydalanuvchilarga moliyaviy operatsiyalarida ochiqlik darajasini tanlash imkoniyatini berib, ularning manfaatlarini himoya qiladigan asosiy kriptovalyutalardan biri hisoblanadi.